Problemen cognitieve ontwikkeling kinderen
Het is niet vanzelfsprekend voor alle kinderen de cognitieve ontwikkeling goed verloopt. Problemen in de cognitieve ontwikkeling kunnen allerlei oorzaken hebben. Een afwijkende of vertraagde cognitieve ontwikkeling heeft invloed op alle ontwikkelingsgebieden van het kind. Verder lezen over de normale en afwijkende cognitieve ontwikkeling van kinderen? Dan raden wij het boek Kind in ontwikkeling van A.C. Bilo aan. Hierin staan met behulp van heldere schema’s de mijlpalen van de cognitieve ontwikkeling omschreven.
In dit artikel zijn de oorzaken van cognitieve problemen omschreven, hoe je cognitieve problemen kan ontdekken en wat de signalen van cognitieve problemen bij kinderen zijn. Verder lezen over de cognitieve ontwikkeling? Lees ook de artikelen over wat cognitieve ontwikkeling is, hoe je de cognitieve ontwikkeling kan stimuleren en hoe de cognitieve ontwikkeling verloopt, oftewel de mijlpalen binnen de cognitieve ontwikkeling van kinderen.
Boekentips (cognitieve) ontwikkeling kinderen:
- Kind in ontwikkeling, A.C. Bilo
- Ontwikkeling in vogelvlucht, M. Delfos
- Slim maar…, P. Dawson
- Executieve functies versterken op school, J. Cooper-Kahn
- Het hele brein, het hele kind, D. J. Siegel
- De lastige kleuter, B. van der Grift
- Uit de pas, C. Kranovitz
- Ik snap het wel, maar niet zo snel, E. Braaten
- Leren, Hoe? Zo!, T. Opgenhaffen
- De invloed van werkgeheugen op leren, S. Gathercole
Oorzaken cognitieve problemen
De mate waarin de cognitie van het kind zich zal ontwikkelen is sterk afhankelijk van de aanleg (bepaalt de maximale grens waarin de cognitie zich kan ontwikkelen) en de mate waarin de cognitieve ontwikkeling gestimuleerd wordt (omgevingsfactoren). De erfelijke aanleg is vastgelegd in de DNA-structuur van het kind. Ook de gevolgen van complicaties tijdens of direct na de bevalling en de effecten van de invloed van de moeder op het kind tijdens de groei in de baarmoeder kunnen onder aanleg gerekend worden. Denk aan stress, een stofwisselingsziekte, drug- of alcohol gebruik, slikken van medicijnen.
Daarnaast spelen stoornissen in de uitgroei en verdere vorming van de hersenen en zenuwbanen (het centrale zenuwstelsel) een belangrijke rol in de (cognitieve) ontwikkeling van het kind. Dit proces wordt rijping genoemd. Rijping gebeurt in een in aanleg gegeven tempo, maar omgevingsfactoren kunnen hier (met name vlak na de geboorte) grote invloed op hebben. Met omgeving worden invloeden van de cultuur, ouders, opvoeding, scholing en vrienden bedoeld. Deze invloeden kunnen als structureel gezien worden. Ook incidentele invloeden, zoals een geboorte, overlijden, verhuizen, scheiding of andere traumatische gebeurtenissen kunnen onder omgeving geschaard worden en hebben invloed op de (cognitieve) ontwikkeling. Geconcludeerd kan worden dat de aanleg de maximale ruimte bepaalt waarin een mens zich kan ontwikkelen, maar dat dit afhankelijk is van de rijping en omgevingsfactoren.
Ontdekken cognitieve problemen
Soms zijn afwijkingen van de hersenen, zoals bij de aangeboren afwijking Syndroom van Down, door uiterlijke kenmerken te zien. Maar vaak zijn problemen aan het centrale zenuwstelsel niet van buitenaf waarneembaar, en zullen zich met name uiten binnen andere ontwikkelingsgebieden. Denk hierbij aan achterstanden in de taalontwikkeling, maar ook bijvoorbeeld problemen in de motorische ontwikkeling en het sociaal functioneren. Niet voor alle kinderen is het vanzelfsprekend dat de cognitieve ontwikkeling op dezelfde wijze verloopt als het gemiddelde kind. Afwijkingen kunnen op het kinderdagverblijf, de school of het consultatiebureau gesignaleerd worden.
Signalen cognitieve problemen
De speelruimte van de algehele ontwikkeling van het kind wordt in grote mate beïnvloed door de verstandelijke vermogens of de intellectuele begaafdheid. Ondanks dat problemen in de cognitieve ontwikkeling van buitenaf vaak niet zichtbaar zijn, kunnen zij mogelijk gesignaleerd worden door afwijkingen op de andere ontwikkelingsgebieden; motorische ontwikkeling (grove en fijne motoriek), sociaal- emotionele ontwikkeling en de spraak- en taalontwikkeling. Kijk in het artikel ‘Signalen van problemen in de cognitieve ontwikkeling’ voor verschijnselen die kunnen duiden op problemen in de sociaal-emotionele ontwikkeling.
Lees ook: