Boekrecensie: De kracht van spel (A. Boland en anderen)
Uitgegeven in 2022 door uitgeverij SWP
Stimuleer door spel de ontwikkeling van het kind
Versterk door spel de taalontwikkeling, rekenvaardigheden en zelfsturing van het kind en leer hoe je spelenderwijs verbinding maakt met jouw leerlingen. Benieuwd hoe je dit doet en hoe je hierover het gesprek aan gaat met jouw team en directie? Het boek De kracht van spel geeft prachtige tools om hier direct mee aan de slag te gaan!
Algemene kenmerken boek De kracht van Spel
Het boek De kracht van spel is geschreven door Annerieke Boland, Ilse Aerden, Jo Van de Weghe en Caroline Vancraeyveldt en is in 2022 uitgebracht door uitgeverij SWP. De auteurs zijn actief als lector, opleider en onderzoekers en zijn gespecialiseerd in het Jonge kind. Het boek voelt met haar 270 pagina’s lekker dik aan en je hebt echt het gevoel een mooi naslagwerk in je handen te hebben.
Het boek is mooi vormgegeven. De pagina’s zijn glad, het lettertype is prettig leesbaar en voor de kopjes, citaten en schema’s worden verschillende kleuren gebruikt. Dit geeft overzicht en maakt het boek ook een beetje speels. Verder is het boek mooi geïllustreerd met foto’s van verschillende school- en klassensituaties.
Voor wie is het boek geschikt?
Het boek geeft inzicht op welke manier je spel kan inzetten om de ontwikkeling van het kind te stimuleren. Aan de hand van praktijkvoorbeelden (klassensituaties worden uitgeschreven) en theoretische onderbouwing wordt getracht handvatten te geven hoe je als leerkracht ontwikkelingskansen van kinderen in de klas kan vergroten. Het boek is dan ook primair bedoeld voor leerkrachten en pedagogen die les geven aan kinderen tussen de twee en zes jaar.
Toch denk ik dat het boek ook interessant is voor andere professionals (bijvoorbeeld speltherapeuten of orthopedagogen) die met jonge kinderen werken. De praktijkvoorbeelden van spel zijn makkelijk te vertalen naar andere situaties (thuis of in een praktijkruimte). Je krijgt echt inzicht in hoe je door middel van spel kan verbinden met kinderen, maar ook spel kan inzetten voor bijvoorbeeld het stimuleren van de taalontwikkeling, rekenvaardigheden en zelfsturing.
Conclusie boek De kracht van spel
De kracht van spel is echt een aanrader voor iedereen die met jonge kinderen werkt. Op bijvoorbeeld de basisschool, voorschoolse opvang en kinderopvang. Het laat je als leerkracht echt nadenken over hoe je spel kan inzetten in de dagelijkse praktijk en jouw rol als docent. Speel jij wel eens mee met de kinderen in de klas en hoe zet je dit dan in?
Het boek zet je aan tot nadenken over je eigen praktijk. En prikkelt je om direct met spel en meespelen als leerkracht in jouw klassensituatie aan de slag te gaan. Door middel van praktijkvoorbeelden en theoretische kaders krijg je concrete handvatten hoe je spel kan inzetten om in verbinding te komen met jouw leerlingen. Ook met ‘lastige’ of ‘teruggetrokken’ peuters en kleuters. Ook hoe je spel kan benutten voor de taalontwikkeling, rekenvaardigheden en het stimuleren van zelfsturing.
Verder leer je in het boek hoe je de kwaliteit van spelervaringen kan meten door middel van screening en scanning.
Het boek De kracht van spel is een prachtig naslagwerk voor leerkrachten en professionals die nieuwsgierig zijn hoe je de kracht van spel kan benutten voor de ontwikkeling van het kind en hoe je bijvoorbeeld spel tijdens het hoekenwerk in de klas verdiept en verrijkt.
Geen methodiek voor spelen
Je vindt in het boek geen methodiek of programma over hoe je kinderen kunt laten spelen. Of een vast format dat beschrijft wat jij als leerkracht precies moet doen. Dit is ook niet de opzet van het boek. Het geeft namelijk wel concreet houvast voor het eigen handelen door middel van kijkwijzers, veel voorbeelden en tips. Hierdoor geeft het boek steun in het zoekproces om de leerkracht te worden die je wilt zijn en op welke manier je spel een plaats kan geven in het onderwijs.
Het is in mijn beleving dan ook erg geschikt als nascholings instrument en om met jouw team en/of de schoolleiding visie te ontwikkelen op dit onderwerp. Gezien de hoge kwaliteit van dit boek, is het ook erg geschikt om weg te geven als cadeau. Bijvoorbeeld na het afronden van een training of bij het vertrek van een collega.
Uitgebreide omschrijving boek De kracht van spel
Het boek kent zeven hoofdstukken. Daarnaast is tussen de hoofdstukken drie keer een intermezzo opgenomen met achtergrondinformatie over de ontwikkeling van doen-alsof-spel, hoe je grip op kwaliteit van spel krijgt en handelingsmogelijkheden van ‘loose parts play’. Dit geeft een prettige afwisseling en draagt bij aan de leesbaarheid van het boek.
Hoofdstuk 1
In hoofdstuk 1 van het boek (circa 20 pagina’s) wordt ingegaan op de Kracht van spel en hoe zich dit verhoudt tot de ontwikkeling van kinderen. Uitgelegd wordt hoe spel bij een juiste ondersteuning en begeleiding kansen biedt voor kwalificatie, socialisatie en persoonsvorming (subjectvorming) van kinderen. Ingegaan wordt op de rol van de leerkracht die moet zorgen voor een veilige en rijke speelleeromgeving die kinderen inspireert en uitdaagt om te spelen.
Tot slot wordt uitgelegd wat het voordeel is om als leerkracht met kinderen mee te spelen. En op welke manier je dit doet, zonder het spel van kinderen te verstoren. Als didactiek voor het meespelen met kinderen worden de drie V’s (van Dorian de Haan) gebruikt; verkennen, verbinden en verrijken.
Het is niet altijd vanzelfsprekend dat leerkrachten meespelen, terwijl onderzoek aantoont dat de kansen voor ontwikkeling in het spel groeien wanneer leerkrachten bij het spel betrokken zijn.
Hoofdstuk 2
Hoofstuk 2 van het boek bestaat uit circa 30 pagina’s. Hierin wordt het belang van een warme niet-conflictueuze leraar-kindrelatie beschreven. En dat spel en meespelen als leerkracht een krachtig instrument is om de (kwaliteit) van de verbinding tussen leerkracht en kind te versterken. Je krijgt aan de hand van praktijkvoorbeelden en verschillende cases krijg je inzicht in hoe dit werkt. Ook is een stappenplan opgenomen hoe je samenspelen organiseert met een kleuter met wie de verbinding lastiger verloopt. Het is een prettige afwisseling van praktijk en theorie.
Hoofdstuk 3
Hoofdstuk 3 (circa 27 pagina’s) gaat in op hoe je zelfsturing kan sturen in vrij spel. Bij vrij spel wordt heel veel zelfsturing van kinderen verwacht. Kinderen moeten zelf iets bedenken of kiezen, uitvoeren, bijsturen en hebben wilskracht nodig. Zelfsturing is dus meer dan zelfredzaamheid en zelfstandigheid. Ook in dit hoofdstuk wordt je aan de hand van voorbeelden meegenomen hoe je optimaal kansen biedt voor het stimuleren van zelfsturing. Ook is er een handig schema opgenomen hoe je kinderen kan helpen bij het kiezen van een activiteit. Kiezen kan namelijk best een complex activiteit zijn voor kinderen.
In Intermezzo 2 wordt ingezoomd op de ontwikkeling en de betekenis van doen-alsof-spel. Aan de hand van een handig observatiemodel in welke fase van de ontwikkeling van doen-alsof-spel jouw leerling zich bevindt.
Hoofdstuk 4 t/m 6
Hoofstuk 4, (circa 25 pagina’s), hoofdstuk 5 (circa 36 pagina’s) en hoofdstuk 6 (circa 22 pagina’s) zijn op dezelfde manier opgebouwd als de vorige hoofdstukken. In hoofdstuk 4 staat centraal hoe je doen-alsof-spel kan inzetten voor de taalontwikkeling. En in hoofdstuk 5 hoe je dit doet voor het stimuleren van de rekenvaardigheden. Zoals getalbegrip, bewerkingen van getallen, meten, meetkunde, verhoudingen en verbanden. In hoofdstuk 6 wordt ingegaan hoe je samen met kleuters thema’s voor in de klas kan bedenken en ontwikkelen. Aan de hand van schema’s, handige overzichten, theorie en voorbeelden word je geprikkeld. En krijg je ideeën voor je eigen praktijksituatie.
Als je spel een volwaardige plaats wil geven in de klaspraktijk, dan is het belangrijk dat dit ook op schoolniveau gedragen wordt. Neem dus de kracht van spel op in de algemene visie en neem spel mee in beleidsbeslissingen.
Hoofdstuk 7
Hoofstuk 7 (circa 17 pagina’s) is het laatste hoofdstuk van het boek De kracht van spel. Het hoofdstuk kan je lezen als een soort samenvatting. De belangrijkste principes van het boek worden herhaald. De auteur komt terug op het belang van spel in de onderwijspraktijk en de kansen die spel biedt voor de ontwikkeling van het kind.
Ook wordt ingegaan hoe je spel in het curriculum kan opnemen. En hoe je hier als docent en team tijd voor maakt. Dit hoofdstuk kan goed gebruikt worden als instrument om in gesprek te gaan over spel met jouw team en/of directie.