Spraak en taalontwikkeling kleuter en schoolkind

Spraak- en taalontwikkeling kleuter en schoolkind

Hoe verloopt de spraak en taalontwikkeling van je kleuter en schoolkind? Wanneer kunnen kinderen vloeiend praten, simpele woorden schrijven, het alfabet opnoemen, rijmen, goed gebruik maken van leestekens en bijvoorbeeld een verhaal samenvatten en navertellen? Welke mijlpalen zijn te onderscheiden in de spraak- en taalontwikkeling? Wij raden het boek Taalontwikkeling van het kind aan voor iedereen die zich verder wil verdiepen in de ontwikkelingsfasen binnen de taalontwikkeling. 

Spraak en taal is een belangrijk onderdeel binnen de algehele ontwikkeling van kinderen. Door middel van communicatie zijn wij in staat lichamelijke behoeften aan te geven en sociale behoeften te bevredigen. Daarnaast is taal het gereedschap voor informatieoverdracht op school. Taal neemt dan ook een belangrijke plaats in binnen het onderwijs. Voor professionals die met jonge kinderen werken en zich verder willen verdiepen in het stimuleren van de taalontwikkeling van kinderen raden wij het boek Liefde voor letters en lezen aan. Lees ook de tips om de ontwikkeling te stimuleren en over problemen in de sociaal-emotionele ontwikkeling van kinderen.

Wat kan jouw kleuter en schoolkind op gebied van spraak en taal?

Kijk in de schema’s van dit artikel wat een kind op welke leeftijd gemiddeld kan op spraak- en taalgebied. Denk hierbij aan wanneer kinderen verhaaltjes kunnen navertellen, de bekende ‘waarom’ vragen gaan stellen en voorzetsels gaan gebruiken. Of wanneer kinderen het alfabet kennen, simpele woordjes kunnen schrijven, werkwoorden herkennen en een simpele presentatie kunnen geven.

Wat kan een kleuter van 4 jaar op taalgebied:

• geluiden herkennen
• in lange zinnen praten
• verhaaltjes navertellen
• 10 minuten luisteren
• voor negentig procent begrijpelijk praten
• de bekende ‘waarom’ vragen gaan stellen
• voegwoorden en voorzetsels zoals ‘voor’, ‘achter’, ‘onder’, etc. goed gebruiken
• de woorden ‘jij’, ‘jullie’, ‘ze’ en ‘het’ gebruiken
• de woorden ‘mij’ en ‘jou’ gebruiken in plaats van eigen namen
• vier getallen in de gegeven volgorde onthouden
• het heden en verleden beginnen te begrijpen
• wie, wat, waar vragen, aanwijsvragen, keuzevragen, luistervragen en voorspelvragen begrijpen
• lettersympolen zoals de ‘P’ van parkeren herkennen
• krabbelen en de eigen naam naschrijven
• nog fouten maken met onregelmatige vervoegingen, bijvoorbeeld: ‘ik loopte’
• heeft een passieve woordenschat van 4000 woorden en een actieve woordenschat van 2000 woorden

Wat kan een kleuter van 5 jaar op taalgebied:

• (letter)klanken herkennen
• zonder kinderlijke articulatie praten, jouw kleuter weet nu hoe hij de klanken van zijn taal moet uitspreken
• vloeiend en verstaanbaar verhalen vertellen
• 20 minuten luisteren
• het heden en verleden begrijpen
• op de juiste wijze woorden en zinnen vormen, jouw kleuter beheerst grofweg alle regels van de moedertaal
• tien voorwerpen correct tellen
• verschillende letters kennen en weten welke klank erbij hoort
• zijn eigen naam schrijven
• een beetje kunnen rijmen
• een herkenbaar gezicht tekenen met ogen, neus en mond
• heeft een passieve woordenschat van 7000 woorden en een actieve woordenschat van 3500 woorden

En wat kan een kind van 6 jaar op taalgebied:

• gekke verhaaltjes en raadseltjes waarderen
• eenvoudige drieletterwoordjes lezen, gevolgd door woorden van twee lettergrepen
• bijna alle letters en klanken uitspreken, maar kunnen nog moeite hebben met lastige combinaties als ‘sch’en ‘ng/nk’
• simpele woorden schrijven, maar schrijven over het algemeen nog precies zoals het klinkt, bijvoorbeeld: ‘ik vint j liev’, in plaats van ‘ik vind je lief’.

Wat kan een kind van 7 jaar op taalgebied:

• zinnen van drie tot vier woorden schrijven
• foutloos spellen van klankzuivere woorden (woorden die je net zo schrijft als je ze uitspreekt), zoals ‘kaas’, ‘dop’, ‘raam’.
• nog fouten maken met het spellen van woorden die niet klankzuiver zijn zoals ‘pir’ voor ‘peer’ en ‘loopen’ voor ‘lopen’.
• hoofdletters, punt, vraagteken en uitroepteken gaan gebruiken
• korte en simpele verhaaltjes lezen
• vragen beantwoorden n.a.v. een gelezen verhaaltje (begrijpend lezen)
• het alfabet opnoemen

Wat kan een kind van 8 jaar op taalgebied:

• korte zinnen heel aardig lezen, maar langere woorden kunnen in het begin nog een struikelblok vormen
• als hij bijna negen is zinnen van tien à elf woorden lezen en struikelt niet meer over drie- of vierlettergrepige woorden
• nadenken over wat voor soort tekst hij leest (bijvoorbeeld een recept, nieuwsbericht of reclametekst)
• werkwoorden herkennen (doe-woorden)
• woorden spellen waarbij in het meervoud de ‘f’ in een ‘v’ verandert of de ‘s’ in een ‘z’, denk aan ‘druif – druiven’ en ‘kaas – kazen’
• netjes tussen de lijntjes schrijven
• goed gebruik maken van hoofdletters en de leestekens: punt en komma

En wat kan een kind van 9 jaar op taalgebied:

• nog langere zinnen dan tien à elf woorden lezen
• bijna alle woorden probleemloos lezen
• woorden spellen met een ‘c’, zoals ‘actief’ en ‘cel’
• tijdsaanduidingen spellen zoals ’s morgens
• de persoonsvorm en het onderwerp in een zin benoemen
• in een tekst onderscheid herkennen tussen meningen en feiten
• een gelezen verhaal samenvatten en navertellen
• een simpele presentatie geven over zelf verzamelde informatie
• goed gebruik maken van de leestekens: punt, komma, dubbele punt, puntkomma, aanhalingstekens, haakjes)
• de ondertitel lezen op televisie

Wat kan een kind van 10 en 11 jaar op taalgebied:

• onderscheid maken tussen informatieve en betogende teksten en tussen feiten en meningen
• simpele tabellen en grafieken bij een tekst begrijpen
• teksten lezen om iets te leren over een bepaald onderwerp (studerend lezen)
• teksten mooi op toon lezen
• discussiëren en argumenteren
• belangrijke woorden onderstrepen in een tekst
• aantekeningen en een samenvatting maken van een tekst
• het onderwerp, gezegde, lijdend voorwerp, meewerkend voorwerp en bijwoordelijke bepalingen benoemen
• zelfstandige naamwoorden, werkwoorden, bijjvoeglijke naamwoorden, lidwoorden, voegwoorden, voorzetsels en voornaamwoorden benoemen

Hulp of ondersteuning nodig?

Vragen over de mijlpalen binnen de spraak- en taalontwikkeling van je kleuter of schoolkind? Heb je twijfels over de ontwikkeling van jouw kind op het vlak van spraak en taal en/of de opvoeding? Neem dan contact op met je de huisarts of het Centrum voor Jeugd en Gezin bij jou in de buurt.

Of vind op de Kinderzorgkaart een therapeut of zorgaanbieder met expertise op het gebied van de spraak- en taalontwikkeling. Ook kan je een vraag stellen over de spraak en taalontwikkeling aan één van de professionals van Kijk op Ontwikkeling.