Ik ben een leidster op een kinderdagverblijf. Ik heb een kindje van net 1 jaar op de groep, die op een bijzondere manier voortbeweegt. Tijdens het ’tijgeren’ gebruikt zij haar benen helemaal niet, maar beweegt zich met slappe benen voort uit de heupen of bekken. Ik zal proberen een beschrijving te geven van haar voortbewegen. Op het moment dat je haar op de buik legt en een speeltje voor haar neerzet, probeert ze hier naartoe te tijgeren. Dit doet zij met alleen bewegingen vanuit haar heupen (bekken). Dus ze beweegt dat gehele gebied waarbij haar benen niet bewegen. U kunt het vergelijken met een pignuin (waggelen), die op de grond ligt. Haar armen gebruikt ze wel goed om vooruit te komen. Ze zet zich met haar handen en armen af en duwt zich naar voren, dit in combinatie met haar heupen. Op het moment dat je haar in zit op de grond zet, kan ze blijven zitten. Sinds kort kan ze ook van vanuit zit naar lighouding. Om deze houding aan te nemen, gaat ze met haar benen in een split. Vanuit deze houding beweegt ze met haar lichaam iets naar voren en zo komt ze op haar buik te liggen. Om van de lighouding naar de zithouding te gaan doet ze op precies dezelfde wijze als van zit naar lig, alleen andersom. Heel zwart wit gezien zou je kunnen zeggen dat zij slap is in de benen. Nu is mijn vraag hoe kan ik haar op de beste wijze stimuleren met eventueel goed tijgeren en kruipen.
Beste kinderdagverblijfleidster, je hebt een heel adequate beschrijving gegeven van wat het kindje op jouw groep doet. Ik heb hierdoor een goede indruk gekregen van haar manier van voortbewegen. Vooral de manier van zit naar lig is prachtig beeldend beschreven.
Slappe benen
Het eerste waar ik op in wil gaan is je laatste zin: “Het lijkt wel of ze slap is in haar benen’.
Slap is een woord wat we ook gebruiken bij een neurologische aandoening. Als dat zo is dan horen de heupgewrichten er ook bij en kan ze niet zo zitten als jij beschrijft. Wat ik denk dat hier speelt, is dat ze haar benen niet in haar lichaamsbeeld heeft. Dat betekent dat ze de verbinding tussen haar benen en haar hersenen niet bewust is en ze de benen daardoor ook niet inzet in haar beweging. Alsof ze haar benen is vergeten.
Tegelijk is het ook interessant of haar benen daarbij ‘slap’ zijn, dus zonder weerstand te bewegen zijn, of eerder strak, dus overdreven aangespannen. Ik vermoed dat ze dat beiden is, maar in verschillende situaties.
Hoe is dat bij het verzorgen? Als je haar verluiert kun je bewust voelen hoe dat is door haar beentjes te buigen richting de borst, alleen wat ze gemakkelijk meegeeft en 1 been tegelijk. En als je dan het been zover als makkelijk gaat een paar maal hebt gebogen en gestrekt, voel dan eens hoe gemakkelijk je haar voetje kan buigen en strekken in de enkel terwijl je haar beentje gebogen houdt. Dat kun je ook met het andere beentje doen daarna. Als jij heel intens en luisterend naar haar bewegingen beweegt, komt haar aandacht ook naar haar benen toe.
Meer bewustzijn voor benen
De aandacht naar het beentje toe halen kun je nog versterken door het te ’tappoteren’ met je vrije hand. Tappoteren is zoals je iemand die overstuur is, geruststellend ritmisch op de rug klopt, of daar klopt omdat hij zich verslikt heeft. De stevigheid ervan is hier net tussen in en om te voorkomen dat het meer op slaan lijkt en dan ook onaangenaam is, wordt de hand een beetje hol en los in de pols gehouden. Daarbij ondersteunt 1 hand het beentje in gebogen stand, bijvoorbeeld door onder de kuit van het onderbeen te ondersteunen, en de andere hand maakt kloppende bewegingen op het been. Tijdens het kloppen benoem je wat je aanraakt: dit is je bovenbeen, dit is je knie en dit is je onderbeentje en dit is je voetje. Of nog sterker, dit is je linkerbeen, etc. Je kijkt haar daarbij in het gezicht en overdrijft je mimiek. Je kunt het geheel ook zingend doen op een zelfverzonnen of bestaande wijs. Het gaat erom dat ze iets voelt, iets ziet en iets hoort, zodat ze de verschillende sensoren en zintuigen met elkaar laat samen werken.
Dit onderzoek is ook meteen een manier om het kindje te helpen. Je kan dus een tijdje bij elke verluiering beide manieren (het bewegen en tappoteren) oefenenen met het kindje. Maar interessant is dan ook nog iets anders op te merken. Hoe voelt het beentje als ze zit of als ze tijgert? Is dit hetzelfde gevoel of is het strakker, stijver dan op het aankleedkussen of juist slapper? Kun je het makkelijk buigen of reageert zij hierop door de benen schrap te zetten?
Ook hier is het heel goed om met jouw aandacht haar aandacht naar haar benen toe te brengen. Dus terwijl ze ‘tijgert’ kun je haar benen tappoteren. Daarna kun je proberen 1 beentje te buigen langs de vloer, zoals zij dat zou doen als ze wel haar benen gebruikt bij het tijgeren. Help daarbij het bekken een beetje naar het andere been rollen om dat erbij te betrekken. Nadat je dat een paar keer met 1 beentje gedaan hebt, kun je het ook eens met het andere been proberen. Of een beentje buigen en zo houden en tegelijk het bij de knie een beetje steviger in het contact met de vloer maken.
Wat laat ze zien?
Wat ik hier boven beschreven heb zijn manieren om haar benen meer in het bewustzijn te brengen. Zo zou ik dat zelf aanpakken. Maar ik ben ook heel erg nieuwsgierig hoe zij alle andere dingen doet, die ze al veel eerder heeft geleerd. Je zegt: ‘als ik haar op de grond zet …’ Wat gebeurt er als je haar op haar rug legt op de grond? Wat gaat ze doen? Rolt ze meteen naar haar buik, om op die manier weer van haar plek te kunnen komen? Of weet ze niet goed hoe ze verder moet als ze op haar rug ligt en raakt ze gefrustreerd? Kan ze op haar rug liggend om haar heen kijken door haar hoofd alle richtingen op te draaien? Wil ze op haar rug liggend met iets spelen?
Ik vermoed aan de hand van jouw gegeven informatie, dat ze dat allemaal niet kan, dat ze misschien wel gaat huilen. Ik vermoed dat ze veel te vroeg rechtop is gezet, nog voor haar spieren sterk genoeg waren en haar evenwicht voldoende was ontwikkeld. Nog voordat ze het rollen goed meester was. Daardoor heeft ze zich zo moeten inzetten dat ze is vergeten hoe ze moet rollen. En het had ook grote voordelen. Ze kon veel makkelijker spelen met het speelgoed tussen haar gespreide benen en de wereld om haar heen zien, zonder veel moeite te hoeven doen.
Dit is natuurlijk speculeren, maar het komt zoveel voor en de manier waarop ze van zit naar haar buik gaat is typerend voor kinderen die in hun ontwikkeling te snel zijn in zit zijn gezet. Dan wordt het heupgewricht, het gewricht tussen benen en bekken, heel ruim beweeglijk en kan ze dus met gemak die spagaat maken om tussen haar benen door naar buiklig te gaan. Heel knap van haar overigens, want een andere manier zou zijn om helemaal niet te gaan tijgeren, maar rechtop zittend op de billen voort te gaan bewegen. Maar ja, dan had ze wel echt haar benen moeten gebruiken.
Probeer het uit, betrek de ouders erbij, zodat zij het ook kunnen oefenen thuis. En als zij niet binnen twee weken tijd meer haar benen gaat gebruiken, moet je haar ouders adviseren om professionele hulp te zoeken. Eigenlijk kun je al vrij snel zien of ze haar beentjes meer gaat inzetten.
Veel succes! En laat het nog eens terug horen hoe het is gegaan!