Help mijn kind is bang om een koprol te maken! Is het belangrijk dat een kind van 5 leert koprollen? Waarom is dit van belang en wat zijn nadelen als een kind dit niet leert? Is een koprol maken gevaarlijk en kan het letsel veroorzaken? Hoe kan je een koprol aanleren?
Over de kop gaan
Bedankt voor uw vraag via Kijk op Ontwikkeling. Binnen het bewegingsonderwijs neemt de koprol en andere vormen van rollen een belangrijke plaats in. De koprol is een vorm van ‘over de kop gaan’ en is één van de kerndoelen of leerlijnen binnen het bewegingsonderwijs. Het bewegingsprobleem bij deze leerlijn kan omschreven worden als: ‘het inzetten van rotatie tot over de kop gaan en tijdig deze rotatie weer afremmen’.
Koprol leren belangrijk?
Om dus gelijk antwoord te geven op uw vraag of het belangrijk is dat een kind van 5 leert koprollen: Ja dit is belangrijk, omdat veel aandacht wordt geschonken aan deze vaardigheid binnen het bewegingsonderwijs. Het is natuurlijk nooit leuk als een kind regelmatig wordt geconfronteerd met het niet kunnen van een onderdeel in de les! Niet alleen op de basisschool, maar ook later op het voorgezet onderwijs zullen kinderen te maken krijgen met vormen van over de kop gaan. Denk aan een (tip)salto, muursalto, maar ook duikelen voor- en achterover aan de rekstok of ringen, borstwaartsom, buikdraai en bijvoorbeeld de molendraai. Kinderen die nooit hebben geleerd te (kop)rollen, zullen waarschijnlijk ook deze vaardigheden niet (goed) leren beheersen en/of angst hiervoor kennen.
Sociaal-emotionele problemen
Naast het feit dat kinderen op veel scholen ook afgerekend worden (een cijfer) op het wel of niet kunnen van vaardigheden, kunnen kinderen ook sociaal-emotioneel hinder ondervinden van het niet beheersen van een koprol. Kinderen worden namelijk ook snel in een gymles door leeftijdsgenootjes afgerekend op hun motorische bekwaamheid, waardoor vervolgens een minderwaardigheidsgevoel kan ontstaan. Juist het goed beheersen van dit soort vaardigheden, kan een enorme ‘boost’ geven aan het zelfvertrouwen en geeft uiteraard plezier en voldoening. Bij het goed beheersen van de vaardigheid rollen, worden deze bewegingssituaties vaak als zeer uitdagend ervaren door kinderen. Redenen genoeg dus om op een goede en speelse manier de koprol te leren!
Angst voor koprol
Bij het ‘rollen’ speelt de emotionele factor (angst voor over de kop gaan) en oriëntatieverlies een grote rol. Veel kinderen hebben in eerste instantie angst om over de kop te gaan en kunnen grote aversie krijgen voor het rollen bij een nare of traumatische ervaring. Deze kinderen gaan het rollen vermijden en kunnen vervolgens zeer emotioneel reageren als zij gedwongen worden een koprol te maken. Deze drempel voor rollen kan bij oudere kinderen (vanaf ongeveer 9 / 10 jaar), zo hoog worden, dat het aanleren van een koprol niet meer mogelijk is. De vraag of het zinvol is om voor deze kinderen dit soort bewegingssituaties aan te bieden is dan ook gelegitimeerd. Om dit echter te voorkomen is het van belang om kinderen al vroeg (vanaf 3 of 4 jaar) veel positieve ervaringen op te laten doen met rollen. Dit kan door middel van leuke en uitdagende situaties en eventueel met wat hulp van de ouder of lesgever bij het uitvoeren van de koprol. De kwaliteit van de lesgever (hoe deze omgaat met angsten) en de manier waarop de koprol wordt aangeboden is dan ook essentieel. Er zijn weinig kinderen (uitgezonderd kinderen met een lichamelijke/zintuiglijke beperking of zwaarlijvige kinderen), die uiteindelijk geen koprol leren maken.
Koprol essentieel voor ontwikkeling?
Ik denk niet dat de koprol essentieel is voor de motorische ontwikkeling van het kind. Het is goed mogelijk dat kinderen die nooit op een goede manier geleerd hebben om over de kop te gaan en/of hiervoor angst hebben ontwikkeld, op andere gebieden wel vaardige sporters of bewegers zijn. Toch is het niet kunnen van een koprol een reden om na te gaan of een kind op motorisch vlak een achterstand heeft. Voor het goed uitvoeren van een koprol is namelijk beenkracht nodig om goed af te kunnen afzetten, armkracht nodig om goed te kunnen steunen, rompstabiliteit of een sterke romp om niet ‘uit elkaar’ te vallen en moet het kind symmetrisch kunnen bewegen, zodat tegelijkertijd afgezet kan worden met de benen en met beide armen tegelijkertijd gesteund kan worden (dit is nodig om ‘recht’ te kunnen rollen). Kinderen die moeite hebben met hinkelen en bijvoorbeeld niet hard kunnen rennen, zullen hoogstwaarschijnlijk ook moeite hebben met de koprol. Tot slot zijn ook de zintuiglijke systemen van belang bij het goed kunnen maken van een koprol. Met name het vestibulaire systeem (dit systeem neemt positieveranderingen van het lichaam en het hoofd waar ten opzichte van de zwaartekracht) en het proprioceptieve systeem (dit systeem geeft informatie door over de houding en de positie van lichaamsdelen) zijn van belang bij het goed kunnen rollen. Kinderen met een overgevoelig vestibulair systeem kunnen snel duizelig zijn bij het maken van een koprol en zijn bijvoorbeeld ook snel misselijk tijdens het autorijden. Vaak zijn deze kinderen ook ‘voorzichtige’ bewegers.
Koprollen gevaarlijk?
Is een koprol maken gevaarlijk? Indien de beweging goed wordt aangeleerd en aangeboden is dit niet gevaarlijk. De naam doet vermoeden dat bij deze beweging het kind op de kop moet staan, dit is echter niet de juiste manier. Bij een goede koprol raakt het hoofd zelfs de ondergrond niet en heeft alleen het achterhoofd of de schouders het eerst contact met de grond. Door goed met de armen te steunen wordt voldoende ruimte gecreëerd voor het hoofd. Omdat jonge kinderen in verhouding een groot hoofd hebben, is het nog moeilijk om niet op het hoofd te staan en is hulp van een ouder of leerkracht geboden door het achterhoofd of nek bij de beweging te ondersteunen. Voor de methodiek, het hulpverlenen en suggesties voor het aanleren van een goede koprol lees verder op de volgende pagina.
Meer informatie
Meer informatie over de leerlijn ‘over de kop gaan’ kunt u vinden in het Basisdocument Bewegingsonderwijs en is te bestellen op de website van het Jan Luiting Fonds. Ook is nuttige (achtergrond) informatie te vinden in het boek ‘Leerlingvolgsysteem bewegen en spelen’ van van Gelder en Stroes.
Goed is om dit artikel te lezen, maar ik verbaas me wel over het antwoord op de initiële vraag. Koprol leren is dus eigenlijk vooral belangrijk omdat er veel aandacht aan wordt geschonken binnen het bewegingsonderwijs. Dat is natuurlijk een heel slecht antwoord. Gelukkig komt daarna wat meer toelichting waarom er dan eigenlijk aandacht aan wordt besteed en blijkt het antwoord eigenlijk meer nee dan ja. Het sociaal-emotionele aspect wordt terecht genoemd, maar wat geheel over het hoofd wordt gezien is de rol van de leerkracht (en ouder). Die leggen meestal de druk op het kind om het wel te doen en die maken het probleem daarmee vaak erger voor het kind dan nodig. Mijn zoon van inmiddels 6 is vorig jaar van gym afgegaan omdat de ervaren gymjuf het hem wel eventjes zou leren, hij moest en hij zou. Resultaat is dat hij van gym af is. Bij zwemles leek hetzelfde te gebeuren, maar gelukkig hebben we de zwemleraar kunnen overtuigen ee niet moeilijk over te doen (je hebt het ook helemaal niet nodig voor je diploma). De sociale druk van andere kinderen stelt niets voor vergeleken met die van volwassenen, kinderen doen niet zo moeilijk, elk kind heeft wel een angst. Die van mijn zoon lijkt een soort omgekeerde hoogtevrees, hij durfde eerst ook niet op zijn rug te zwemmen vanwege de hoogte/diepte die hij dan zag. Inmiddels zwemt hij prima op zijn rug, kwestie van niet zo moeilijk over doen, komt vanzelf. En zo niet, dan kun je heel gelukkig oud worden zonder koprol te kunnen!
Dank voor de reactie. Ik ben het er absoluut mee eens dat de rol van de leerkracht / trainer essentieel is. Grote druk leggen op het aanleren van motorische vaardigheden is over het algemeen niet helpend. Vooral bij het jonge kind moet de nadruk liggen op plezier en het spelenderwijs aanleren van vaardigheden. Helaas heb ik in de hogere groepen van het basisonderwijs en ook in het voorgezet onderwijs gezien dat de sociale druk van klasgenoten wel toeneemt en ook een belangrijk facet is om rekening mee te houden. De manier hoe de leerkracht / trainer dit proces begeleidt, is dan ook weer essentieel.
Dag Michiel,
Ik geef al enkele jaren bewegingsopvoeding in de kleuterklas. Kan je mij tips geven hoe ik verder moet met volgende problematiek? Kleuter wordt 5 jaar in maart en een koprol maken is zijn ergste nachtmerrie. Heb al van alles geprobeerd…Vandaar dat ik op zoek ben gegaan naar info over deze problematiek en bij jou terecht kom.
Andere kleuters laten demonstreren, hen laten verwoorden dat dit geen pijn doet, verwoorden hoe we dit “samen ” gaan doen…een hellend vlak waardoor het rollen nog makkelijker gaat, positieve aanmoediging …enfin niets helpt.
Ik ben ervan overtuigd dat hij de wil heeft om het te willen kunnen maar van zodra hij voor de mat staat, laat staan zijn handen plaats is de paniek groot. Een enkele keer waren we zover dat handen en hoofdje in goeie positie waren maar van zodra hij voelt dat hij overstag gaat plaats hij zijn handen vooruit zodat hij op zijn buik komt te liggen.
Kijk uit naar je mail en hopelijk wat tips!
Elk kind is anders en daarom is het natuurlijk lastig om een advies op maat te geven. Een algemeen antwoord, maar wel erg belangrijk naar mijn mening is dat het kind vooral plezier moet hebben tijdens de les en geen druk moet voelen. Te veel druk zal het probleem alleen maar versterken. Ik denk dat je op deze leeftijd vooral het (kop)rollen op allerlei leuke manieren moet aanbieden en verder niks moet verplichten. Wellicht is het kind nog niet toe aan het over de kop gaan en komt dit vanzelf op het moment dat hij genoeg bewegingservaring heeft opgedaan. Hoe is het kind verder tijdens de lessen bewegingsonderwijs en het spelen op het schoolplein? Hoe is de rest van zijn ontwikkeling? Ervaart hij het zelf als een probleem? Als jullie je zorgen maken, kan het uiteraard geen kwaad om eens te overleggen met de kinderarts/verpleegkundige van het consultatiebureau en/of een (verbonden) kinderfysiotherapeut / motorisch remedial teacher van de school.
Vanochtend had mijn zoontje van 9 gymles, zonder vtv op te warmen, en bij koprol verkeerd terecht gekomen en sleutelbeen gescheurd, niet gevaarlijk, dus toch!
Het nut van een koprol is mijns inziens zwaar overschat. Ik heb nooit van mijn leven een koprol gekund – en een heleboel andere ‘nuttige’ lichamelijke oefeningen evenmin, maar dat heeft geen enkele invloed gehad op mijn maatschappelijke of sociale carrière. De gymles heeft me wel een blijvende aversie tegen beweging en sport opgeleverd.