Wanneer worden kinderen zich bewust van eigen emoties?
Hoe ontwikkelt zich het zelfbewustzijn van emoties (zelfbewuste emoties) bij kinderen? Naast de basisemoties ontwikkelen kinderen emoties van een hogere orde, de zogenaamde zelfbewuste emoties. Deze emoties of gevoelens zijn gerelateerd aan ons bewustzijn en hoe anderen reageren op ons. Op zoek naar een boek waarin de mijlpalen binnen de sociale en emotionele ontwikkeling helder zijn omschreven? Dan raden wij het boek Kind in ontwikkeling aan.
Wanneer ontwikkelen kinderen emoties zoals schaamte, verlegenheid, schuldgevoel, jaloezie en trots? Wanneer kunnen kinderen evalueren? Welke invloed heeft de omgeving, ouders en vriendjes, op de ontwikkeling van emoties bij kinderen? In dit artikel kan je lezen op welke leeftijd kinderen gemiddeld de emoties schaamte, verlegenheid, schuldgevoel, jaloezie en trots ontwikkelen. Lees ook de tips om de ontwikkeling te stimuleren en over problemen in de sociaal-emotionele ontwikkeling van kinderen.
Boekentips sociale en emotionele ontwikkeling kinderen:
- Kind in ontwikkeling, A.C. Bilo
- Mensenkinderen, S. Pont
- Sociaal-emotioneel functioneren van kinderen op de basisschool, F. Jellesma
- De sociale ontwikkeling van het schoolkind, J. D. van der Ploeg
- Handboek sociaal-emotionele vaardigheden, E. Scholte
- Emotionele ontwikkeling: over basisbehoefte en draagkracht, kwetsbaarheid en plezier, J. Vonk
- Emotionele intelligentie voor jongeren, E. Keersmaekers
Schaamte, verlegenheid, schuldgevoel, jaloezie en trots.
Kinderen kunnen zich rond het tweede levensjaar bewust worden van hun emoties. Emoties van schaamte en verlegenheid gaan kinderen rond de 18- tot 24 maand vertonen. Deze emoties uiten zich in het neerslaan van de ogen, buigen van het hoofd en de handen voor het gezicht slaan. Ook rond deze leeftijd ontstaan reacties van schuldgevoel en trots. Een voorbeeld van schuldgevoel is het eerst afpakken en wanneer het kind ziet dat zijn speelmaatje gaat huilen, terug geven van het stukje speelgoed. Jaloezie ontstaat ongeveer bij de leeftijd van drie jaar.
Naast het zelfbesef van het kind, is de opvoeding van invloed op de ontwikkeling van het zelfbewustzijn van emoties. Ouders geven bewust dan wel onbewust instructies wanneer een kind trots of bijvoorbeeld verlegen moet zijn. Ook verschilt per cultuur in welke situaties men welke gevoelens laat zien. In Amerika wordt kinderen geleerd, veel meer dan in Europa, om trots te zijn op persoonlijke prestaties (sportprestaties en cijfers op school).
Zelfevaluatie
Rond het derde jaar gaat zelfevaluatie van het kind een rol spelen bij de emoties. Kinderen voelen zich dan bijvoorbeeld meer trots bij het voltooien van een moeilijke taak, in plaats van het voltooien van een makkelijke taak en voelen meer schaamte bij het mislukken van een makkelijke taak, in plaats van het mislukken van een moeilijke taak.
Invloed omgeving
De manier van feedback geven van ouders is essentieel bij de ontwikkeling van de zelfbewuste emoties en zelfevaluatie. Wanneer ouders feedback geven op de prestaties van kinderen, kunnen zij zich beter focussen op hoe de prestatie verbeterd kan worden (nu heb je het zo gedaan, maar je kan het beter op deze manier doen…), in plaats van een waarde te geven aan de prestatie (dat heb je slecht gedaan, ik had verwacht dat je beter zou kunnen…). Bij kinderen waar meer de nadruk wordt gelegd op het verbeteren van de prestaties in plaats van de waarde van een prestatie, is aangetoond, dat zij meer uitgebalanceerde emoties ontwikkelen en meer doorzettingsvermogen hebben bij het volbrengen van taken.
De situaties of de omstandigheden waarin kinderen trots of schuld voelen, veranderen gedurende het opgroeien van het kind. Naast de invloed van de ouders, spelen vriendjes, vriendinnetjes en de school een belangrijke rol in het vormen van de eigen identiteit.
Tijd om deze informatie te updaten! Een kind van twee jaar kent heus nog geen schuldgevoel! Welk kan dat kind aanvoelen dat de ouder boos wordt of er iets niet ok is. Niet meer dan dat! Zie emotionele ontwikkeling van onder andere Dösen.
Onze interne ervaringen worden gecreëerd door emoties, gedachten en gevoelens – die allemaal op een verbonden manier samenwerken.
Of we onze emoties gemakkelijk kunnen veranderen, is niet zeker omdat er tot nu toe weinig onderzoek is gedaan.
Er is echter onderzoek dat aantoont dat je je gedachten kunt veranderen en nieuwe denkpatronen kunt creëren.
Door je gedachten te veranderen, door associatie ( aaneenknoping, koppelen ), kun je je gevoelens veranderen.
Je kunt KIEZEN waar je je op focust : bijvoorbeeld door ervoor te kiezen om na te denken over de opwinding van een avontuur in plaats van welke andere obstakels er in het verschiet liggen.