In mijn kinderjaren heb ik jaren op oncomfortabele metalen steunzolen gelopen. Nu weet ik dat het goed bedoeld maar nutteloos was. Als huisarts kreeg ik later veel ongeruste ouders met hun kind op mijn spreekuur met vragen betreffende de platvoeten van hun kind. Meestal kon ik hen geruststellen.
Op bovenstaande plaatjes ziet u wat met platvoeten bedoeld wordt: het binnenste lengtegewelf van de voet is afgeplat (de binnenkant van de voet raakt de grond), de hiel knikt vaak in X- stand naar binnen.
Zijn platvoeten abnormaal?
Nee. Bij de ontwikkeling van de voet zien we dat vrijwel altijd een periode aanwezig is waarbij we van platvoeten kunnen spreken. Door de flinke onderhuidse vetlaag heeft bijna elk kind tot het 2e levensjaar mollige platvoeten. Tussen de 2 en 5 jaar heeft zo’n 40 % van de kinderen platvoeten en tussen de 5 en 12 jaar nog 10 %. Op volwassen leeftijd heeft nog maar 4 % platvoeten, je zou dus kunnen zeggen dat de platvoet een normaal verschijnsel is tijdens de ontwikkeling van het babyvoetje tot de voet van een volwassene.
Behandeling nodig bij platvoeten?
Als er geen pijnklachten zijn is behandeling vrijwel nooit nodig. We onderscheiden de soepele platvoet en de starre (contracte) platvoet. Deze laatste variant komt weinig voor. Vrij eenvoudig kun je constateren of er sprake is van een soepele of contracte platvoet: als het kind op de tenen staat of op een stoel zit met afhangende voeten (los hangend van de grond) dan zal normaal het middelste lengtegewelf corrigeren, de binnenkant van de voet trekt enigszins op waardoor een boog ontstaat.. Als dat niet gebeurt is er sprake van een contracte platvoet. Er is dan vaak sprake van een benige verbinding tussen voetwortelbeentjes en op langere termijn ontstaan er vaak pijnklachten die steunzolen of zelfs corrigerende operaties nodig maken. Als het voetgewelf wel corrigeert spreken we van een soepele platvoet. De oorzaak hier ligt meestal in slapte van de gewrichtsbanden. De soepele platvoet geeft niet vaak klachten en behoeft ook geen behandeling. Mochten er toch pijnklachten ontstaan,dan kunnen steunzolen zinnig zijn.
Voorkomen steunzolen platvoeten?
Nee. Er zijn veel vergelijkende onderzoeken gedaan, waarbij de ontwikkeling van de voet gevolgd werd al dan niet met ondersteuning van verschillende typen steunzolen. Er bleek geen verschil geen aantoonbaar.
Juiste schoenen
Waar moet ik op letten bij het kopen van schoenen? Schoenen zijn bedoeld om onze voeten te beschermen tegen gevaren van buitenaf, bijvoorbeeld koude, een punaise, een stuk glas, etc. Zolang een kind niet buiten loopt is een schoen eigenlijk niet noodzakelijk. Ook een goedkope schoen kan voldoen aan tamelijk eenvoudige voorwaarden: Een schoen moet goed passend zijn en bij voorkeur een soepele zool hebben: laat altijd de voetlengte en -breedte opmeten! Soms groeien kinderen opeens heel hard: mijn arme zoon kreeg blauwe teennagels en toen pas hadden we in de gaten dat zijn schoenen te klein waren en we moesten in 2 maanden tijd 3 keer nieuwe schoenen kopen omdat hij er al weer uitgegroeid was! Kinderen klagen vaak niet dat hun schoenen te klein zijn omdat hun voeten nog zo flexibel zijn…..
Stevig hielstuk
Zeker als een kind platvoeten heeft is het verstandig om een schoen met een stevig hielstuk (contrefort) te kiezen, dat voorkomt het naar binnen zwikken van de hiel. Een voetbed is minder noodzakelijk, maar toch wel plezierig omdat dat het schuiven van de voet in de schoen tegen gaat. Om de voet makkelijker af te kunnen wikkelen moet de voorzijde van de schoen van de grond afstaan, kies dus liever niet voor een volledig platte zool, zoals je vaak ziet bij gympen. Comfortabel is het als de bovenzijde van de schoen van goed ademend materiaal is gemaakt, bijvoorbeeld leer.
Bronnen: Dr. Jan Douwes Visser, Kinderorthopaedie: Pluis of niet pluis. Styx publications. B.J.M. Aulders, Platvoeten/pedes plani. Kleine kwalen bij kinderen. Elsevier Gezondheidszorg.
Beste Huib,
‘Als het voetgewelf wel corrigeert spreken we van een soepele platvoet. De oorzaak hier ligt meestal in slapte van de gewrichtsbanden.’
Is de sterkte van deze banden te meten, of hoe is dit ontdekt? Mijn theorie is dat het misschien juist het minder aanspannen van musculatuur betreft, die de voetstand normaal gesproken recht maakt bij deze kinderen/volwassenen. Of is er een relatie met hyperlaxiteit?
Vr groeten,
Wijnand van den Berg, huisarts
Beste Wijnand,
In bovenstaand artikeltje is niet al te diep ingegaan op de oorzaken van de platvoet. De essentie van het verhaal is dat er meestal geen ernstige oorzaak aan ten grondslag ligt en er zelden behandeling nodig is als er geen pijnklachten zijn.
Meestal gaat het om de kinderplatvoet, zoals beschreven in het Nederlands leerboek der orthopedie.
Deze “normale afwijking” van de voeten bij jonge kinderen tot de leeftijd van 5- 6 jaar is het gevolg van de slappe banden en beweeglijke gewrichten, de slechte spiertonus en de slecht ontwikkelde spiercoördinatie die bij deze jeugdige leeftijd hoort. Vrijwel altijd treedt er geleidelijk herstel op en is behandeling niet nodig.
Daarnaast zijn er vele andere oorzaken, die ieder voor zich weer een specifieke benadering nodig hebben, men onderscheid bijvoorbeeld
-de aangeboren platvoet
-aandoeningen van spieren of zenuwen (bijv. poliomyelitis)
-standsafwijkingen van de benen, verkorte achillespezen
-overbelasting (door overgewicht bijv.)
-slapte van de banden, als de oorzaak alleen door slappe banden wordt veroorzaakt is er inderdaad vaak sprake van familiaire slapte van banden (hyperlaxiteit) of van bepaalde collageen ziekten zoals het Ehlers- Danlos- syndroom, osteogenesis imperfecta, en arachnodactylie.
– slecht passend schoeisel
– Reumathoide arthritis of arthrosis deformans.
Zoals je ziet zijn er nog al wat oorzaken en dan ben ik nog verre van compleet. Je hebt dus zeker gelijk met je veronderstelling dat spierspanning een rol speelt, maar dat zou zich bij de kinderplatvoet tijdens de kleuterjaren vanzelf corrigeren. Of bandslapte te meten is heb ik niet kunnen vinden.
Beste Huib,
Onze dochter van 11 heeft extreme soepele platvoeten en een te korte achillespees. Nu zijn we bij twee verschillende artsen geweest die ons twee diverse operaties aanbevelen.
Graag zouden we met jou in contact treden om te kijken wat jouw mening en advies hierover is. Zeker omdat we nu echt niet weten waar we goed aan doen.
Alvast mijn hartelijke dank!