Oorontsteking (middenoorontsteking) is een infectie in het oor en wordt veroorzaakt door bacteriën en virussen. Bij oorontsteking hebben kinderen oorpijn, koorts, zijn vaak hangerig en kunnen een loopoor krijgen (pus uit oor doordat het trommelvlies stuk is gegaan).
Oorontsteking kinderen
Met oorontsteking wordt meestal de middenoorontsteking bedoeld, de acute vorm (OMA, otitis media acuta) en de chronische vorm (OME, otitis media met effusie). Daarnaast onderscheiden we ook nog de otitis externa, de gehoorgangontsteking, die hier verder onbesproken blijft. De acute middenoorontsteking komt vooral veel voor onder de 4 jaar, boven de 15 jaar is het een veel minder vaak voorkomend ziektebeeld.
Symptomen
Symptomen zijn: (hevige) oorpijn, drukkend gevoel, gehoorverlies, soms uitvloed van bloed of pus uit het oor. Daarnaast vaak verschijnselen van algemeen ziek zijn: koorts, hoofdpijn, buikklachten, braken. Bij zuigelingen kunnen voedingsproblemen en braken meer op de voorgrond staan.
Oorzaken
Vrijwel altijd is het een complicatie van een virale luchtweginfectie. Het middenoor en de buis van Eustachius die een verbinding vormt van middenoor naar neus, worden bekleed met hetzelfde slijmvlies als dat van de bovenste luchtwegen en door de infectie raken die slijmvliezen gezwollen. Het middenoor kan niet goed meer geventileerd worden, vaak zal zich vocht ophopen achter het trommelvlies en ontstaat er een drukkende pijn.Het trommelvlies kan niet goed meer in trilling gebracht worden door geluiden en het gehoor wordt minder. Soms perforeert dat vlies spontaan, waarna er vocht uit het oor loopt (loopoor) en de pijn wordt dan meestal minder. In een minderheid van de gevallen wordt de ziekte gecompliceerd door bacteriën die hun kans grijpen door de verminderde weerstand van de slijmvliezen.
Wanneer naar de huisarts?
Overleg altijd met de huisarts als u zich ongerust maakt. Dat is een heel goede reden. Langere tijd koorts (meer dan 3-4 dagen), onbestrijdbare pijn, zieke indruk (niet drinken, braken, suf zijn, vlekjes op de huid die er voordien niet waren) is ook reden de huisarts te consulteren.
Complicaties
- Chronische middenoorontsteking (OME), zie hierna.
- Ontsteking van het rotsbeen, een zeldzame, ernstige aandoening, gepaard gaand met hevig ziek zijn, hoge koorts, zwelling achter het oor en afstaan van het oor, niet te verwarren met een al bestaand “flapoor”.
Behandeling
De huisarts zal het trommelvlies proberen te beoordelen en zal aan de hand van het aspect daarvan de diagnose meestal gemakkelijk kunnen stellen. Aangezien het de eerste dagen vrijwel altijd om een virale infectie gaat, is het toedienen van antibiotica niet zinvol en het beleid van de Nederlandse arts beperkt zich dan ook tot pijnstilling (paracetamol) en bij een verstopte neus xylometazoline neusspray, eventueel zoutwater neusdruppels/-spray, maar die hebben alleen een reinigend en geen ontzwellend effect.
Antibiotica
Als er sprake is van blijvend hoge koorts wordt meestal na 3 dagen toch overgegaan op het toedienen van antibiotica.
Antibiotica worden normaal gesproken wel direct gestart bij kinderen die kwetsbaarder zijn (jonger dan 6 maanden, met een verminderde weerstand, met het syndroom van Down bijv.), of bij een ernstig ziek kind of waarbij het beeld in de loop van het ziektebeeld verslechtert. Ook bij zeer frequent terugkerende oorontstekingen of bij een langer dan een week bestaand loopoor wordt voor deze strategie gekozen.
Beloop
Meestal nemen de klachten binnen een paar dagen af en zal het gehoor binnen een maand weer normaal zijn. Soms blijven de kinderen kwakkelen met slecht horen, regelmatig oorpijn en/of opnieuw ziek zijn. Dan kan er sprake zijn van OME. (zie hieronder)
Invloed ontwikkeling
Normaal gesproken niet anders dan door elke andere luchtweginfectie, het kind doet weerstand op en er zal alleen dan vertraging in de groei en ontwikkeling optreden als dit ziektebeeld zeer frequent recidiveert, maar dan is er meestal meer aan de hand, bijv. een probleem met de afweer. Wel kan de spraakontwikkeling vertraging oplopen als er langdurig sprake is van slechthorendheid ten gevolge van bijvoorbeeld OME.
Chronische Middenoorontsteking (OME)
(OME) Er is dan sprake van een ophoping van een vloeistof achter het trommelvlies zonder dat er sprake is van een perforatie of acute infectie. De oorzaak is niet bekend, mogelijk speelt een niet goed functioneren van de buis van Eustachius een rol. Bijna alle kinderen hebben onder hun eerste levensjaar deze aandoening al eens meegemaakt. (+/- 80%)
In de helft van de gevallen geneest dit probleem vanzelf binnen 3 maanden, bij 10 % is er na een jaar nog geen genezing opgetreden. Vooral bij dubbelzijdige OME worden gehoorstoornissen gezien en kan er een achterstand in de taalontwikkeling ontstaan en soms ook gedragsstoornissen.
Behandeling OME
Deze aandoening gaat meestal spontaan over, al kan het lang duren. Geen enkele behandeling heeft echt een bewezen effect op langere termijn en een terughoudend beleid is wellicht het verstandigst. Natuurlijk moeten andere oorzaken van slechthorendheid eerst uitgesloten zijn. In hardnekkige gevallen wordt vaak de neusamandel verwijderd, waardoor het kind minder snurkt en vaak beter slaapt, de ouders geven meestal aan dat het kind daarna erg opknapt. Op een beter functioneren van de buis van Eustachius en op een genezing van de OME lijkt het echter geen effect te hebben. Trommelvliesbuisjes worden vaak geplaatst om het gehoor te verbeteren. De buisjes groeien er in 6- 12 maanden spontaan uit en worden vaak onopgemerkt verloren. Deze ingreep blijkt echter op langere termijn geen invloed te hebben op de taalontwikkeling.
Klachten
Wat zijn de klachten? Meestal komen de ouders bij de arts met het verhaal dat het kind chronisch verkouden is en slecht luistert, soms ook dat de taalontwikkeling achterblijft.
Behandeling
Deze aandoening gaat meestal spontaan over, al kan het lang duren. Geen enkele behandeling heeft echt een bewezen effect op langere termijn en een terughoudend beleid is wellicht het verstandigst. Natuurlijk moeten andere oorzaken van slechthorendheid eerst uitgesloten zijn. In hardnekkige gevallen wordt vaak de neusamandel verwijderd, waardoor het kind minder snurkt en vaak beter slaapt, de ouders geven meestal aan dat het kind daarna erg opknapt. Op een beter functioneren van de buis van Eustachius en op een genezing van de OME lijkt het echter geen effect te hebben. Trommelvliesbuisjes worden vaak geplaatst om het gehoor te verbeteren. De buisjes groeien er in 6- 12 maanden spontaan uit en worden vaak onopgemerkt verloren. Deze ingreep blijkt echter op langere termijn geen invloed te hebben op de taalontwikkeling.
Is het te voorkomen?
Niet verkouden worden is effectief…. helaas onmogelijk tenzij je het kind in volstrekte isolatie grootbrengt. Belangrijk is niet te roken in de omgeving van het kind, dus ook niet binnenshuis! Mogelijk kunnen daarvoor gevoelige kinderen ook vaker oorproblemen krijgen door de chloordampen in het zwembad, het lijkt verstandig kinderen met dit probleem niet te vaak te laten zwemmen. Aan de ander kant is in Nederland een zwemdiploma een must!…. Een lastig dilemma.
Meer informatie
- NHG- Patientenbrief “slijmoor algemeen”
- NHG- Patientenbrief “Trommelvliesbuisjes”.
Bronnen: NHG standaard otitis media met infusie, Kleine kwalen bij kinderen, J.A.H Eekhof, A. Knuistingh Neven, W. Opstelten, Elsevier Gezondheidszorg.