Sociaal-emotionele ontwikkeling kleuter en schoolkind

Sociaal-emotionele ontwikkeling kleuter en schoolkind

Hoe ontwikkelt zich de sociaal-emotionele ontwikkeling van je kleuter en schoolkind? Wanneer kan jouw kind goed samenspelen met andere kinderen, emoties van zichzelf en anderen herkennen en bijvoorbeeld zelfstandig buitenspelen? Welke sociaal-emotionele mijlpalen zijn te onderscheiden? Lees alles over de sociaal-emotionele ontwikkeling van je kleuter en schoolkind. Nog meer lezen? Wij raden het boek Kind in ontwikkeling aan, waarin alle mijlpalen in handige schema’s zijn opgenomen. 

De sociaal-emotionele ontwikkeling ontwikkelt zich in een flink tempo tijdens de leeftijdsfase van het basisschoolkind. Kinderen worden gedurende de basisschool steeds meer zelfredzaam en de ouders zijn voor de dagelijkse routines niet meer nodig. De persoonlijkheid ontwikkelt zich meer en meer en het bij een groep willen horen wordt steeds belangrijker.

Op deze pagina ontdekt je: Wanneer gaat een kind veters strikken? Wanneer kan een kind haren kammen? Wanneer kan een kind op zijn beurt wachten? En wanneer kan een kind zonder hulp naar de WC? En nog veel meer. Lees ook de tips om de ontwikkeling te stimuleren en over problemen in de sociaal-emotionele ontwikkeling van kinderen.

Wat kan een kind op sociaal-emotioneel gebied op welke leeftijd?

Alle kinderen ontwikkelen zich in hun eigen tempo. Op basis van gemiddelden kan globaal aangeven worden op welke leeftijd kinderen bepaalde vaardigheden beheersen. Oftewel de mijlpalen in de sociaal-emotionele ontwikkeling van kinderen. In dit artikel zijn de belangrijkste mijlpalen weergegeven binnen de kleuter en basisschool leeftijd.

Wat kan een kleuter van 4 – 5 jaar op sociaal gebied:

• zijn eigen gezicht wassen en drogen
• de haren correct kammen of borstelen
• zijn sokken goed aantrekken
• zijn jas ophangen
• uit zichzelf vuile kleren in de wasmand doen
• mee helpen met boodschappen doen en tafel dekken
• steeds beter coöperatief (samen) met andere kinderen spelen
• belangstelling tonen voor interactie met andere kinderen
• spelenderwijs sociaal gedrag leren
• helemaal opgaan in fantasiespellen en rollenspellen
• op zijn beurt wachten en beurt nemen
• nieuwe dingen uitproberen
• regels en routine eigen maken
• zich voor een korte periode concentreren op een taakje
• alstublieft en dank u wel zeggen
• vragen of iets mag
• de telefoon opnemen en daarbij zijn naam noemen
• trots zijn op de eigen lichamelijke prestaties

En wat kan een kleuter van 5 – 6 jaar op sociaal gebied:

• kan zich zonder hulp en toezicht aankleden
• naar de betekenis van woorden vragen
• zonder hulp water uit de kraan drinken
• eigen eten opscheppen en eigen bord dragen
• zonder hulp toiletpapier gebruiken
• een begin van een strik maken in de veters
• naar beide kanten kijken bij het oversteken
• douchen als hij eraan wordt herinnerd
• zelfstandig taakjes op school en thuis uitvoeren
• voor langere tijd geconcentreerd werken en doorzetten als iets niet direct lukt
• steeds beter samenspelen en rekening houden met anderen
• emoties van zichzelf en van anderen herkennen
• een duidelijk zelfbeeld hebben / ontwikkelen
• vragen of iets mag en accepteren als iets niet mag
• vragen of hij mee mag spelen en leert om te winnen en verliezen
• voor zichzelf opkomen en onderhandelen

Wat kan een kind van 6 en 7 jaar op sociaal gebied:

• mes en vork gebruiken tijdens het eten
• de eigen veters strikken
• een sluiting op de rug dichttrekken en knopen op de rug vastmaken
• zijn eigen neus snuiten en schoonhouden
• zelf de temperatuur van het bad regelen
• 15 tot 20 minuten concentreren
• oorzaken van conflicten doorgronden en heeft oog voor tegenstellingen in belangen, opvattingen en gevoelens
• zich inleven in gevoelens, wensen en opvattingen van andere kinderen en inzien dat zijn gedrag effect heeft op andere kinderen
• binnen verschillende groepen, verschillende rollen aannemen
• eigen mogelijkheden, kenmerken, wensen, gevoelens, beperkingen en voorkeuren herkennen /ontdekken (bewust van eigen emoties)
• steeds beter vriendjes en vriendinnetjes kiezen op basis van eigenschappen die ze aantrekkelijk vinden in elkaar.

Wat kan een kind van 8 en 9 jaar op sociaal gebied:

• zijn haar naar eigen inzicht kammen
• waarschijnlijk alleen in bad of onder de douche
• onthouden dat hij zichzelf ook achter de oren moet wassen
• zich goed inleveren en rekening houden met anderen, conflicten oplossen en samenwerken
• zelfstandig naar school lopen of fietsen
• zelf spelen bij vriendjes in de buurt en een aantal uur zelfstandig buitenspelen
• erg geïnteresseerd zijn in de grotemensenwereld en een verruimd blikveld krijgen door wereldoriëntatievakken op school, het Jeugdjournaal, Het Klokhuis en series op televisie zoals Goede Tijden, Slechte tijden
• kritischer zijn in beschouwingen, doordat zij nu goed fantasie en werkelijkheid van elkaar kunnen onderscheiden
• naast het op zoek gaan naar objectieve informatie, ook geïnteresseerd zijn in persoonlijke opvattingen en gaat ook steeds meer de eigen mening willen delen
• steeds meer waarde hechten aan het horen bij de ‘groep’ en te maken krijgen met groepsgevoel en groepsdruk

En wat kan een kind van 10 en 11 jaar op sociaal gebied:

• kan zichzelf in de basis verzorgen
• kan zich weerbaar opstellen
• heeft motivatie en doorzettingsvermogen
• neemt verantwoordelijkheid
• heeft respect voor anderen
• kan zich schamen voor de ouders
• wil graag bij ‘een groep’ horen

Hulp of ondersteuning nodig?

Vragen over de mijlpalen binnen de sociaal-emotionele ontwikkeling van je kleuter of schoolkind? Heb je twijfels over de ontwikkeling van jouw kind op sociaal-emotioneel vlak en/of de opvoeding? Neem dan contact op met je de huisarts of het Centrum voor Jeugd en Gezin bij jou in de buurt.

Of vind op de Kinderzorgkaart een therapeut of zorgaanbieder met expertise op het gebied van de sociaal-emotionele ontwikkeling. Ook kan je een vraag stellen over de sociaal-emotionele ontwikkeling aan één van de professionals van Kijk op Ontwikkeling.