Hoe verloopt de sociaal-emotionele ontwikkeling?
In de sociaal-emotionele ontwikkeling van kinderen zijn mijlpalen te onderscheiden. Veel ouders vragen zich af wanneer hun zoon of dochter voor het eerst gaat lachen, zichzelf zelfstandig kan aankleden en eten, zindelijkheid en eenkennigheid ontstaat en wanneer hij of zij met vriendjes gaat spelen. Kinderen ontwikkelen zich in een relatief korte periode van volledig afhankelijk tot redelijk zelfstandig. Gedurende deze periode ontwikkelen zij een bewustzijn van zichzelf en van alle eisen die de omgeving stelt. In dit artikel zijn veel mijlpalen opgenomen.
Welke ontwikkelingsfasen zijn te onderscheiden en op welke leeftijd bereiken kinderen bepaalde mijlpalen binnen de sociale en emotionele ontwikkeling? In dit artikel zijn alle mijlpalen binnen de sociale en emotionele ontwikkeling van kinderen beschreven. Lees ook de tips om de ontwikkeling te stimuleren en over problemen in de sociaal-emotionele ontwikkeling van kinderen. Wil je nog verder verdiepen? Dan raden wij het boek Kind in ontwikkeling aan. Hierin zijn alle mijlpalen binnen de sociale en emotionele ontwikkeling van kinderen met behulp van praktische schema’s omschreven.
Verloop sociaal-emotionele ontwikkeling
In eerste instantie is een baby volledig op zichzelf gericht (egocentrisch) en vanuit de wieg en de box ontdekt het kind dat hij de omgeving kan beïnvloeden. Tijdens het verkennen van de wereld en het zoeken naar grenzen, zal een kind uiteindelijk een evenwicht vinden tussen het doorzetten van de eigen wil en het aanpassen aan de sociale wensen. Rond het vierde jaar is met vallen en opstaan een evenwicht ontstaan. De kleuter heeft nu besef van zijn invloed op de omgeving, kan omgaan met spelregels en ziet het nut van regels in.
Boekentips sociale en emotionele ontwikkeling kinderen:
- Kind in ontwikkeling, A.C. Bilo
- Mensenkinderen, S. Pont
- Sociaal-emotioneel functioneren van kinderen op de basisschool, F. Jellesma
- De sociale ontwikkeling van het schoolkind, J. D. van der Ploeg
- Handboek sociaal-emotionele vaardigheden, E. Scholte
- Emotionele ontwikkeling: over basisbehoefte en draagkracht, kwetsbaarheid en plezier, J. Vonk
- Emotionele intelligentie voor jongeren, E. Keersmaekers
Mijlpalen in de sociaal-emotionele ontwikkeling
Bij alle kinderen verloopt de sociaal-emotionele ontwikkeling op een andere wijze. Toch verwerven kinderen globaal genomen dezelfde vaardigheden en zijn hier patronen in waar te nemen. Op basis van deze patronen kan bij benadering voorspeld worden op welke leeftijd gemiddeld genomen kinderen de belangrijkste sociaal-emotionele mijlpalen zullen bereiken. Het hoeft niet direct een reden tot zorg te zijn als kinderen afwijken van deze gemiddelden, maar wel een aanleiding om de ontwikkeling extra in de gaten te houden en eventueel hulp van een deskundige in te roepen. Op deze website zijn de volgende mijlpalen en ontwikkelingsfasen beschreven:
- Sociaal-emotionele ontwikkelingsfase baby, dreumes en peuter
- Sleutelleeftijden in de ontwikkeling van de persoonlijkheid en de sociale vaardigheden
- Mijlpalen in de ontwikkeling sociale contacten
- Mijlpalen emotionele ontwikkeling
- Mijlpalen in de ontwikkeling van zelfstandig eten
- Mijlpalen in de ontwikkeling van zindelijkheid
- Mijlpalen in de ontwikkeling van gehechtheid
Mijlpalen binnen de ontwikkeling van emoties
De emotionele ontwikkeling is sterk van invloed op de ontwikkeling van de sociale vaardigheden en de persoonlijkheid. De emotionele ontwikkeling is echter moeilijk te objectiveren en in een ontwikkelingsmodel vast te leggen. Toch hebben onderzoekers aangetoond dat de emotionele ontwikkeling onderhevig is aan wetmatigheden. De emotionele ontwikkeling kan worden onderverdeeld in de:
- Ontwikkeling van basisemoties (blijdschap, woede, verdriet, angst)
- Ontwikkeling van zelfbewuste emoties (schaamte, verlegenheid, schuldgevoel, jaloezie en trots)
- Ontwikkeling van zelfregulatie van emoties (reguleren van emoties)
- Ontwikkeling van het eigen maken van emotionele regels (normen van de omgeving)