Wat is OCD?
Lees over de ontwikkelingsstoornis OCD. Wat zijn de kenmerken en oorzaken van OCD? Welke gevolgen heeft deze stoornis voor de ontwikkeling van het kind? Waar vind je de juiste ondersteuning en begeleiding bij jou in de buurt?
OCD is een angsstoornis. Kinderen met OCD hebben (zinloze) dwanggedachten en dwanghandelingen. De stoornis uit zich bijvoorbeeld in het dwangmatig willen tellen van iets of op bepaalde stoeptegels moeten lopen om naderend onheil te voorkomen. De stoornis kan grote invloed hebben op het dagelijkse functioneren.
OCD uitgelegd
OCD staat voor Obsessive Compulsive Disorder (Obsessieve-compulsieve stoornis). De stoornis is een angststoornis en gaat gepaard met dwanggedachten (obsessies) en dwanghandelingen (compulsies). Dwanggedachten zijn gedachten die steeds terugkomen en dwanghandelingen zijn steeds terugkerende handelingen. De gedachten en gedragingen zijn vaak zinloos, maar uitermate moeilijk tegen te gaan. Mensen met een angststoornis kunnen bijvoorbeeld gedachten hebben over rampen of ongelukken die zich mogelijk voor zouden kunnen doen of dwangmatig dingen willen tellen of woorden moeten herhalen in zichzelf. Daarnaast kan het zich uiten in zichtbare handelingen, zoals bijvoorbeeld continue de handen willen wassen, in het midden van stoeptegels willen lopen of dingen moeten ordenen.
De stoornis komt vaker voor op volwassen leeftijd, maar ontstaat vaak toch al op veel jongeren leeftijd. De symptomen ontstaan veelal in de tienerjaren, maar kunnen ook al op veel jongere leeftijd ontwikkeld worden. Dwang kan sneller voorkomen bij angstige, sombere, depressieve kinderen en bij kinderen met tics. Daarnaast zijn er problemen binnen andere ontwikkelingsproblemen die erg kunnen lijken op dwang, maar hier niet altijd even gemakkelijk van te onderscheiden zijn. Het niet flexibel zijn en het star vast willen houden aan gewoontes, kan bijvoorbeeld ook voorkomen bij kinderen met een autistische stoornis of verstandelijke handicap. Hier hoeft dan niet per definitie sprake te zijn van een obsessie.
Kenmerken OCD
Wat zijn de kenmerken van de stoornis? Hoe herken je deze stoornis bij kinderen. Lees het artikel ‘Kenmerken OCD‘ voor een overzicht van kenmerken die bij kinderen met deze stoornis kunnen voorkomen.
Oorzaken OCD
Op dit moment is geen eenduidige verklaring voor OCD. Vermoedelijk speelt erfelijkheid een grote rol. Gedacht wordt aan een afwijking in de communicatie tussen verschillende gebieden in de hersenen. Mogelijk spelen aspecten in de omgeving tevens een rol, zoals hoge eisen stellen aan een kind, angstige gebeurtenissen die een kind meemaakt, of bijvoorbeeld onzekerheden tijdens de puberteit. Hierbij wordt ervan uitgegaan dat dwanggedrag de functie heeft spanning te doorbreken en te beperken. Dit hoeft niet zozeer de verklaring te zijn voor het ontstaan van dwanggedrag, maar kan het dwanggedrag wel in stand houden.
Gevolgen OCD
Mensen met OCD zijn zich op een bepaald moment in het beloop van de stoornis bewust van het feit dat de dwanggedachten en dwanghandelingen overdreven of onredelijk zijn. Kinderen met OCD zijn zich hier echter vaak nog niet van bewust. De dwanggedachten of dwanghandelingen veroorzaken duidelijk lijden, kosten veel tijd en verstoren in grote mate het dagelijks functioneren (werk, school, studie), of de gebruikelijke sociale activiteiten of relaties met anderen.
Vaak kunnen mensen met deze stoornis de dwanggedachten en dwanghandelingen een tijd lang weerstand bieden op het werk of op school, maar uiteindelijk kan de weerstand verzwakken en kunnen de problemen weerin alle hevigheid tot uiting komen. OCD heeft dus een zeer grote invloed op het dagelijks functioneren van mensen en kan angst en onzekerheid veroorzaken.
Diagnose OCD
Aan de hand van de DSM-IV-definitie (een internationaal erkend classificatiesysteem van stoornissen) kunnen deskundigen op basis van gedragskenmerken van het kind de diagnose OCD vaststellen. Een of meer deskundigen brengen aan de hand van een onderzoek (systematisch verkregen gegevens van ouders en leerkrachten over het kind) in kaart of het kind lijdt aan dwanggedachten of dwanghandelingen. De diagnose wordt veelal gesteld door een kinder- en jeugdpsychiater of gz-psycholoog (kinder- en jeugdpsycholoog).
Behandeling OCD
Het is raadzaam niet te lang te wachten met het zoeken van professionele hulp. Door behandeling kunnen de klachten namelijk aanzienlijk verminderd worden of zelfs verdwijnen. Soms lukt het volwassen mensen of kinderen met OCD goed om de klachten grotendeels verborgen te houden voor de buitenwereld. Dit kan het adequaat aanbieden van hulp vermoeilijken. Behandeling richt zich in eerste instantie op goede uitleg van de problemen en voorlichting op welke manier het beste omgegaan kan worden met de dwanggedachten en dwanghandelingen. Aangevuld met gedragstherapie en cognitieve therapie.
Medicatie OCD
Verschillende medicijnen hebben hun effectiviteit bewezen bij het bestrijden van de symptomen van deze angststoornis. Een arts kan medicatie voorschrijven, dit zal veelal in overleg gebeuren met de behandelaar.
Zorgaanbieders
Kijk in het overzicht welke verschillende zorgaanbieders kinderen met deze stoornis ondersteuning bieden. Welke zorgaanbieder heb je nodig?
Let op: Tussen de deskundigen kan een groot verschil in ervaring en kennis op het gebied van OCD bij kinderen. Het is daarom raadzaam om navraag te doen naar de ervaring en kennis van de desbetreffende deskundige!
Kinderzorgkaart
Kijk op de Kinderzorgkaart van Kijk op Ontwikkeling voor een zorgaanbieder bij jou in de buurt. Verschillende zorgaanbieders bieden ondersteuning aan kinderen met deze stoornis.
Stel je vraag
Stel je vraag over stoornissen bij kinderen aan één van de professionals van Kijk op Ontwikkeling. Of kijk of jouw vraag al eerder is beantwoord.
Let op: Aan de hand van diagnostisch onderzoek kan bepaald worden of er sprake is van OCD en welke behandeling nodig is. Vragen over de ontwikkeling van uw kind? Neem contact op met één van de professionals van Kijk op Ontwikkeling of vind een zorgaanbieder voor kinderen bij jou in de buurt via de Kinderzorgkaart.