Methoden zindelijkheidstraining

Methoden zindelijkheidstraining kind

Welke methoden van zindelijkheidstraining bestaan er? In dit artikel beschrijven wij drie methoden van zindelijkheidstraining. Zo lees je over de kindgeroriënteerde methode van Brazelton en de oudergeoriënteerde gedragsmethode van Azrin en Foxx. Ook beschrijven wij de luiervrije methode die veel wordt toegepast buiten de westerse wereld. Meer lezen over de verschillende methoden voor zindelijkheidstraining? Dan raden wij het boek Handboek Zindelijk van A. Vermandel aan. Lees ook de boekrecensie geschreven door Kijk op Ontwikkeling.  

De methoden zindelijkheidstraining hier beschreven zijn geen compleet stappenplan voor ouders die op zoek zijn naar een geschikte methode voor zindelijkheidstraining voor hun kind. Op basis van de (globale) omschrijvingen in dit artikel kan jij je een beeld vormen van de verschillende methoden.

Vervolgens kan je inschatten welke manier van zindelijkheid trainen het best bij jou en je kind past. Daarna kan je in het artikel Zindelijkheidstraining lezen hoe je concreet een zindelijkheidstraining begint en welke stappen je hiervoor moet nemen. Liever een boek met een concrete methode? Kijk dan eens naar het boek Zindelijk maken is kinderspel van D. Mendelsohn.

Boekentips zindelijkheid:

1.De kindgeroriënteerde methode zindelijkheidstraining

De kindgeoriënteerde methode voor zindelijkheid van Brazelton is ontwikkeld in de vroege jaren 60. Deze methode fungeert nog steeds als basis voor hedendaagse zindelijkheidstrainingen. Daarom is het handig om de basisprincipes van deze methode te weten!

De kern van deze zindelijkheidsmethode is een rustige, eenvoudige, vriendelijke en passieve aanpak. Hierbij moet je als ouder goed rekening houden met de rijpheid van je kind. Binnen deze methode wordt het kind steeds op een zelfde manier aangemoedigd om te experimenten met het zindelijk worden en gebruikt te maken van het potje. Ouders moeten systematisch reageren op de signalen van het kind om naar het toilet te gaan.

Binnen de kind georiënteerde methode van zindelijkheidstraining geldt een belangrijk uitgangspunt. En dat is dat kinderen klaar moeten zijn zindelijkheid. Dit betekent dat je kind lichamelijk en mentaal voldoende rijp moet zijn.

Rijp zijn voor zindelijkheid en stappen training

Lees hieronder over wat rijpheid voor zindelijkheid is. En over de stappen binnen de zindelijkheidstraining van de kind georiënteerde methode. 

Rijp zijn voor zindelijkheid

Brazelton maakt binnen rijpheid voor zindelijkheidstraining een onderscheid tussen de motorische rijpheid en de psychologische rijpheid van het kind. Voordat je een zindelijkheidstraining start moet een kind lichamelijk en motorisch rijp zijn. Het kind moet bijvoorbeeld in staat zijn om de sluitspieren willekeurig te controleren. Ook moet een kind kunnen zitten en stappen. Zodat je kind uit zichzelf naar het potje kan lopen en hierop kan zitten.

Daarnaast is de psychologische rijpheid van belang. Dat wil zeggen dat het kind de wil moet hebben om het plassen en poepen te controleren. En dat het kind de ouders en omgeving wil imiteren (nadoen). Ook moet het kind de wens hebben om autonoom (zelfstandig) te worden. Brazelton geeft aan dat de motorische en psychologische rijpheidscriteria zich met name rond de leeftijd van 18 – 24 maanden ontwikkelen. Dit zou dan ook het ideale moment zijn om de zindelijkheidstraining te starten.

Hoe oud moet een kind zijn om te starten met zindelijkheidstraining?

Wil je weten wanneer kinderen rijp zijn voor zindelijkheidstraining? Lees dan onderstaande artikelen:

Stappen kindgeoriënteerde methode zindelijkheidstraining

De kindgeroriënteerde methode van Brazelton bestaat uit zes stappen. Belangrijk uitgangspunt is dat het tempo van het kind de snelheid van de stappen bepaalt. In het artikel zindelijkheidstraining zijn allerlei stappen voor zindelijkheidstraining beschreven. Verschillende stappen zijn onder andere gebaseerd op deze methode van Brazelton.

Stap 1:

Rond de leeftijd van 18 maanden maak je het kind vertrouwt met het potje. Je zet het potje in het huis of in het toilet neer en introduceert het potje echt als persoonlijke stoel van het kind. Je vertelt waarvoor het potje dient en legt daarbij ook het verband met het toilet van volwassenen.

Stap 2:

Vervolgens laat je het kind elke dag op ongeveer op hetzelfde tijdstip op het potje zitten met de kleren en/of luier aan. Je blijft als ouder bij je kind en leest een boekje voor, luistert een muziekje of iets anders wat je peuter fijn vindt. Belangrijk is dat het kind vrij is om te gaan, het moet geen verplichting zijn. De beloning van aandacht moet voldoende zijn om het kind een periode op het potje te laten wennen.

Stap 3:

Na circa een week herhaal je de stappen van stap 2, maar nu zonder luier. Voordat je deze stap neemt is het belangrijk dat je kind echt vertrouwd is geraakt met het potje. In deze stap is het nog niet nodig dat je kind gaat plassen. De nadruk ligt nog steeds op het vertrouwd raken met het potje en het inbouwen van de routine.

Stap 4:

Op het moment dat je kind goed blijft meewerken kan je in stap 4 het kind twee keer per dag op het potje zetten nadat hij een plas of poep in de luier heeft gedaan. Bij het potje trek je de luier uit en gooit deze vervolgens in het potje. Je zegt tegen je kind dat het potje bedoeld is voor het opvangen van plas en poep.

Stap 5:

Als stap 4 goed lukt kan je met stap 5 beginnen. Je kan je kind nu op verschillende momenten per dag op het potje zetten. Hiermee vergroot je de kans dat het kind ook op dat moment in het potje gaat plassen of poepen.

Stap 6:

Op het moment dat het kindje nog meer geïnteresseerd is geraakt in het potje, dan bouw je momenten op de dag in dat je kind geen luier meer aan heeft. Plaats het potje in de buurt van waar je kind op dat moment is en geef je kind de ruimte om uit zichzelf op het potje te gaan zitten. Je kan je kindje wel af en toe aanmoedigen of helpen herinneren dat hij altijd op het potje mag gaan zitten wanneer hij wil. Ook kan je tijdens deze momenten oefenen met het zelf aan- en uitrekken van een onderbroek.

2.De oudergeoriënteerde methode zindelijkheidstraining

Net als de kindgeroriënteerde methode van Brazelton is de oudergeoriënteerde, gestructureerde gedragsmethode van Azrin en Foxx ontwikkeld in de vroege jaren 60. Ook deze methode bevat kernelementen die veel worden toegepast in hedendaagse zindelijkheidstrainingen.

De oudergeoriënteerde methode is een reactie op de kindgeroriënteerde theorie. Deze methode gaat juist uit van een intensieve, snelle en gestructureerde aanpak om een kind zindelijk te maken. Structuur staat centraal binnen deze zindelijkheidstraining. De oudergeoriënteerde methode wordt ook wel eens de intensieve trainingsaanpak of de ‘drogebroekjesmethode’ (dry-pants method) genoemd.

Het boek over deze methode heet Toilet training in less than a day. Oftewel: ‘Zindelijk in nog geen dag’ en zegt genoeg. Belangrijkste element binnen deze aanpak is het belonen van goed zindelijkheidsgedrag. Je kan gedrag sturen en veranderen door de manier van reageren op dit gedrag.

Rijpheid van het kind

Net als de oudergeoriënteerde methode, is rijpheid van het kind ook belangrijk binnen de kindgeroriënteerde methode zindelijkheidstraining. De volgende voorwaarden moeten vervuld zijn volgens Azrin en Foxx:

Zij verstaan onder het begrip rijpheid de aspecten fysiologische- en psychologische rijpheid van het kind. Met fysiologische rijpheid bedoelen zij blaasrijpheid en de fysieke of lichamelijke ontwikkeling.

Onder blaasrijpheid wordt het volgende verstaan. Op het moment als een kind plasdrang voelt, hij dit laat merken met lichaamstaal en in staat is om een aantal uur droog te blijven.

Onder fysieke ontwikkeling wordt verstaan dat het kind voldoende spierkracht heeft om naar het potje te kunnen stappen van de ene naar de ander kamer. Met psychologische rijpheid bedoelen zij dat het kind in staat moet zijn om eenvoudige instructies op te volgen. Zij gaan ervan uit dat kinderen dit rond de leeftijd van 20 maanden voldoende kunnen.

3.Intensieve zindelijkheidsmethode

In de oudergeoriënteerde zindelijkheidsmethode van Azrin en Fox kregen kinderen een zeer intensief trainingsmoment van enkele uren aangeboden. Het kind werd in een prikkelarme omgeving (zonder afleiding van speelgoed) gezet met alleen de trainer of ouder. En daarnaast een potje, veel drinken (water) en voldoende beloningen. Om de vijf minuten kreeg een kind wat te drinken (ongeveer twee kopjes per uur). En om de tien minuten moest het kind op het potje gaan zitten.

Elke vijf minuten werd een onderbroekcontrole uitgevoerd door de trainer / ouder. Op het moment dat het kindje droog was of een plas op het potje deed werd het gelijk beloond. Steeds met verschillende beloningen zoals een knuffel, speelgoedje, snoep een lekker drankje, et cetera. Bij verkeerd toiletgedrag (een natte broek of instructies niet opvolgen) kreeg het kind geen beloning. Ook moest het kind zijn eigen natte broek uittrekken en alles schoonmaken.

Dit is natuurlijk geen methode meer van deze tijd! Ondanks dat de resultaten op het gebied van zindelijkheid goed waren (het bleek mogelijk om kinderen vanaf 20 maanden in enkele uren zindelijk te maken), waren er zoals je vast kan voorstellen ook nadelige psychologische effecten bij deze methode. Een combinatie van de goede elementen van de kindgeroriënteerde methode en de oudergeoriënteerde methode lijkt dan ook meer op zijn plaats voor een hedendaagse zindelijkheidstraining.

Zo maken veel zindelijkheidstrainingen wel op een bepaalde manier gebruik van het uitlokken en vervolgens belonen van positief toiletgedrag. Zoals gebruikelijk is binnen de oudergeoriënteerde methode. Echter is het grote verschil dat er net als binnen de kindgeroriënteerde methode geen druk gelegd wordt op het kind.

Concreet aan de slag met zindelijkheidstraining?

Zie ook het artikel Zindelijkheidstraining onderaan deze pagina als je concreet aan de slag wil met een manier van zindelijkheid trainen die bij jou en je kind past. Ontdek ook hoe je kan zien of je kind toe is aan zindelijkheidstraining en wat de mijlpalen zijn binnen zindelijkheid. 

4.De luiervrije methode

Hierboven hebben wij de twee methoden beschreven waarop de meeste hedendaagse zindelijkheidstrainingen in de westerse wereld zijn gebaseerd. Interessant is om kort in te gaan op de luiervrije methode die in veel andere delen van de wereld wordt gebruikt. Veel minder bekend bij ons, maar toegepast door de meerderheid van de wereldbevolking en een methode die al veel ouder is dan de westerse methoden voor zindelijk worden!

De geassisteerde kindzindelijkheidstrainingsmethode, zoals de luiervrije methode ook wel wordt genoemd, wordt vooral toegepast in Centraal-Amerika, Zuid-Amerika, Afrika, India en China. Binnen de westerse methoden gaat men voor de start van de zindelijkheidstraining uit van de mate van rijpheid van het kind. In de geassisteerde kindzindelijkheidstrainingsmethode zijn vooral de sociaal-culturele factoren bepalend voor de zindelijkheidstraining. De sociaal-culturele factoren bepalen wanneer verwacht wordt dat een kind zindelijk moet zijn.

Binnen de luiervrije methode gaat men ervan uit dat de communicatie tussen ouder en kind gelijk na de start van de geboorte begint. Net zoals baby’s aangeven dat zij honger of pijn hebben, geven zij ook aan dat zij moeten plassen of poepen. De methode is gebaseerd op goed observeren van jouw baby en de behoeften aanvoelen. Hierdoor leren ouders al heel vroeg de signalen van de baby herkennen. Zij weten wanneer het kind moet plassen of poepen en kunnen hier vervolgens op inspelen. Kinderen zijn met deze methode over het algemeen zindelijk voor hun eerste levensjaar. Wil je hier meer over lezen raden wij het boekje Je baby op het potje van L. Boucke aan.